Geitenmelk voor de hond: wel of niet doen?

Regelmatig lees ik op sociale media vragen van diereigenaren over verschillende soorten klachten. Dit gaat van huid- naar spijsverteringsklachten en van acute naar chronische symptomen. Soms eenvoudige vragen, vaak ook heel serieus.

Als ik dan zie dat er heel makkelijk, zonder het dier ook maar gezien te hebben en niet gehinderd door enige vorm van informatie, zomaar lukraak adviezen worden gegeven dan maak ik mij daar wel eens boos over. Dat hoeft natuurlijk niet, ik kan het lekker laten voor wat het is.

Maar hoe vaak gebeurt het wel niet dat mensen dat zogenaamde advies opvolgen, en vervolgens van de regen in de drup terecht komen of kostbare tijd verspillen omdat er veel meer nodig blijkt te zijn? Hoe sneu is dat? Waarom er niet iets meer tijd en energie aan besteden?

Ik wil zowel de eigenaren die hulp zoeken als de 'deskundigen' die te pas en te onpas advies geven dan ook heel graag zeggen: een gedegen advies voor hond of kat krijg of geef je niet via sociale media. Daar is echt meer voor nodig, al lijkt het soms van niet. Op 100 km afstand vanachter je beeldscherm is gewoon niet te beoordelen wat nodig is. En dat is ook niet eerlijk, vind ik. 

Maar goed, hoe kwam ik hierop? Oh ja, ik zag een paar weken terug tijdens een voedingsconsult een hond met gistinfectie in de darmen en op de huid. Eigenaresse had alles al geprobeerd, en af en toe leek het wat rustiger te worden maar sinds een maand of twee was het erger dan ooit. We hebben gekeken naar de voeding, vaccinatie, medicatie, parasietmiddelen, enzovoort, en het plan gemaakt om het nodige te veranderen hier in en toen vroeg ze me of hij ook geitenmelk mocht. Ik vertelde haar wat naar mijn idee de voors en tegen hierbij waren en ze leek nogal te schrikken. Ze gaf het namelijk al een paar maanden, en rijkelijk ook. Het was immers natuurlijk en heel gezond. Vooral ook heel goed inzetbaar bij honden met huid- en darmklachten, zei de juffrouw van de facebookgroep... iemand die 'gespecialiseerd is in de hondenhuid', zoals ze zichzelf noemde.

Gelukkig kan ik de dingen die ik het liefst heel hard zou uitroepen prima voor mezelf houden als dat nodig is, dus ik hield het bij een 'jammer joh'. En adviseerde haar direct te stoppen. Na een gesprek van ongeveer anderhalf uur (want dat is er nodig om alle informatie te verzamelen) hebben we een plan gemaakt en daar gaan we mee aan de slag. Eigenaar en hond gingen een beetje teneergeslagen de deur weer uit, en ik denk dat er voortaan wel drie keer wordt nagedacht voordat er weer zomaar klakkeloos een advies wordt opgevolgd. Nu nog hopen dat degene die dit soort tips geeft er voortaan ook wat meer tijd aan gaat besteden. Of het geven van adviezen beter achterwege laat...

Na dit consult heb ik het artikel over geitenmelk uit Dog's Naturally Magazine opgezocht, zodat iedereen kan lezen wat geitenmelk voor de hond kan doen, of juist NIET kan doen:

GEITENMELK VOOR DE HOND; WEL OF NIET DOEN?

Al jarenlang genieten mensen van over de hele wereld van verse, rauwe en gefermenteerde melk. Deze melk komt van verschillende diersoorten. Ook van de geit. Sterker nog, geitenmelk is de meest gedronken melk ter wereld!

Wetenschappers hebben onderzocht dat de melk van elke afzonderlijke diersoort zijn eigen samenstelling heeft. Dit betekent dus wanneer koemelk niet goed verdragen wordt, geitenmelk juist een prima alternatief zou kunnen zijn.

Laten we eens kijken welke voors en tegens geitenmelk heeft en hoe je het aan je hond zou kunnen geven.

Waarom GEEN geitenmelk voor jouw hond?

1) Lactose-intolerantie

Voordat je, welk soort melkproduct dan ook, gaat toevoegen aan het menu van jouw hond, moet je zeker weten dat hij/zij niet lactose-intolerant is. 

Net als bij mensen, kan ook bij honden het spijsverteringssysteem van streek raken door het gebruik van melkproducten. Dit gebeurt als het lichaam het melksuiker (lactose) in melkproducten niet accepteert. Om deze suikers af te breken is een spijsverteringsenzym (lactase) nodig. Niet alle honden produceren genoeg van dit enzym, en kunnen dan overgevoeligheid en allergieen ontwikkelen voor melkproducten.

Als je niet zeker weet hoe jouw hond reageert op melkproducten, introduceer het dan heel langzaam. Let op eventuele reacties en stop gelijk als je iets ziet wat kan duiden op een overgevoeligheid. Signalen van lactose-intolerantie kunnen zijn:

- diarree

- opgeblazen buik

- gasvorming

- overgeven

- verlies van eetlust

Het goede nieuws is: wanneer de overgevoeligheid slechts minimaal is, bijvoorbeeld na het geven van koemelk, dan is er een goede kans dat ze geitenmelk wel goed kan verteren. Geitenmelk bevat namelijk 12% minder lactose dan koemelk.

Daarnaast heeft geitenmelk meer kwaliteiten waardoor het beter te verteren is. Dit komt later aan bod.

2) Vet percentage 

Koemelk kan verschillende hoeveelheden vet bevatten, vaak tussen de 1-3%. Geitenmelk daarentegen bevat zo'n 4% vet. Dat is hoger dan de koemelk die we drinken en vaak gaat het ook om verzadigd vet. 

We proberen meestal om teveel verzadigd vet te voorkomen, in verband met het cholesterol. Bij honden heeft dit echter niet hetzelfde effect. En toch willen we wel graag de balans tussen verzadigd en onverzadigd vet in de gaten houden. Dus wil je je hond geitenmelk geven, wat dus best wat verzadigd vet bevat, let dan bij het overige wat je geeft een beetje op. Probeer die balans er in te houden en laat het niet teveel de verzadigde kant op schieten.

Wanneer jouw hond pancreasklachten heeft, of een hoger risico hierop, dan is het sowieso niet handig om vet te voeren, aangezien het hierbij juist belangrijk is om het dieet laag in vet te houden. 

Het mag heel aantrekkelijk lijken om gewoon helemaal te gaan voor de 'light'-producten of de 'laag-in-vet'-hype, maar dit is helemaal niet zo'n beste keuze. Deze producten zijn gemaakt om vet te 'elimineren' maar kunnen hierdoor juist de kans op diabetes en overgewicht vergroten (vergelijk het met de zogenaamde Cola-light...)

3). Hoog in caloriewaarde

Geitenmelk is hoger in caloriewaarde dan koemelk. Een kopje geitenmelk bevat gemiddeld 170 calorieen, tegen 90-150 calorieen voor een kopje koemelk. Het is daarom heel belangrijk om, als je melk wilt geven (welke soort dan ook), goed te letten hierop. Het kan eenvoudig zijn om je hond te overvoeren en als hij/zij dan ook nog aanleg heeft tot dik worden kan overgewicht makkelijk op de loer liggen.

4). Huid- en spijsverteringsklachten

Melkproducten kunnen ontstekingen bevorderen. Ontstekingen zijn een van de grootste veroorzakers van huid- en spijsverteringsklachten. Wat zeg ik: het is een van de grootste veroorzakers van chronische klachten..

Melk heeft verschillende eigenschappen die ontstekingen kunnen bevorderen. Hieronder scharen we de eiwitten, hormonen en suikers. 

Melkwei-eiwitten dragen op grote schaal bij aan ontstekingen. Zowel koemelk als geitenmelk bevatten melkwei-eiwit, en geitenmelk heeft van deze twee de hoogste concentratie. En als het op suiker aankomt; in geitenmelk zit minder suiker dan in koemelk, maar dit scheelt echt niet zo heel veel. Dus, als jouw hond gevoelig is voor huid- en spijsverteringsklachten, of hij/zij heeft chronische symptomen op dit gebied, dan is het verstandig om alle melkproducten achterwege te laten. 

Waarom liever geitenmelk dan koemelk?

Hoewel mensen en honden veel verschillende voedingsbehoeftes hebben, zijn er ook overeenkomsten. De voordelen die geitenmelk biedt aan de mens, biedt het ook aan de hond. Geitenmelk bevat rijkelijk veel vitaminen, mineralen, electrolyten, enzymen, eiwitten en vetzuren. Als we geitenmelk op deze punten vergelijken met koemelk dan bevat geitenmelk meer eiwitten, vetten, fosfaten, calcium, potassium en vitamine C. Maar dat zijn niet de enige pluspunten ten opzichte van koemelk:

1) Makkelijker te verteren

Eerder is al genoemd dat geitenmelk minder lactose bevat dan koemelk. Daarnaast is lactose niet het enige wat bij mensen en honden overgevoeligheden kan veroorzaken rondom de spijsvertering. Geitenmelk heeft een aantal hele goede eigenschappen waardoor het toch beter te verteren is. Er zitten twee soorten eiwitten in melk: 

- Caseine:

De eiwitten in melk bestaan voor zo ongeveer 80% uit dit soort eiwit. Alpha S1 is een belangrijk eiwit in koemelk. Het kan echter ontstekingen veroorzaken en is vaak de reden voor een allergische reactie. Geitenmelk bevat maar heel weinig van dit eiwit, dus de kans op reacties en ontstekingen is hierdoor veel kleiner. 

Je hebt vast ook wel eens gehoord van A1 en A2 melk. Dit heeft te maken met het beta caseine eiwit in koemelk. Gewone melk bevat zowel A1 als A2 eiwitten, terwijl A2 melk alleen A2 beta caseine bevat. Er wordt vanuit gegaan dat A2 melk, met alleen A2 beta caseine dus, meer gezondheidsvoordelen heeft. Bovendien zou het beter te verteren zijn. Geitenmelk is een voorbeeld van een melksoort die alleen A2 beta caseine bevat. 

- Serum eiwitten:

Koemelk bevat verschillende beta-lactoglobuline en alpha-lactalbumine (wei-eiwitten) dan geitenmelk. Dit kan ook een reden zijn van voedselreacties. 

De lijst van eiwitten in koemelk die overgevoeligheden kunnen uitlokken is nog groter. Studies in Amerika hebben laten zien dat er wel 20 verschillende eiwitten zijn die allergische reacties kunnen geven. Maar het zijn niet alleen de eiwitten en lactose die koemelk moeilijker te verteren maken, er zijn echter meer redenen die ervoor zorgen dat geitenmelk gewoon beter verdragen wordt: er zitten kleinere vetbolletjes in geitenmelk, het heeft een hogere concentratie van kleine en medium ketens vetzuren en het is een 'lossere' substantie, waardoor het minder zwaar binnen komt. 

Dit alles bij elkaar maakt dat jouw hond geitenmelk in veel gevallen beter en sneller kan verteren, met veel minder moeite. Het lichaam kan geitenmelk in 20 minuten verteren. Met vetmoleculen die in grootte slechts 1/5e deel beslaan ten opzichte van die in koemelk zorgt het ervoor dat het makkelijker opgenomen wordt en beter verteerbaar. Dat kan de reden zijn waarom zelfs honden met verschillende spijsverteringsklachten geitenmelk juist wel kunnen verdragen.

2) Probiotica en Prebiotica

Probiotica zijn waardevolle bacterieen die de algehele weerstand van jouw hond vergroten. Ze kunnen komen van supplementen of van voeding. De micro-organismen bewegen zich door het spijsverteringskanaal van jouw hond en als ze alle moeilijke omstandigheden in het spijsverteringssysteem hebben kunnen trotseren dan verzamelen ze zich in de darmen. Daar waar zich zo'n 90% van de weerstand bevindt. Het is dus heel belangrijk om de balans te behouden tussen goede en slechte bacterieen. 

Maar: om hun werk goed te kunnen doen hebben deze micro-organismen voeding nodig. Daar komen prebiotica om de hoek kijken. Prebiotica zijn onverteerde vezels die de waardevolle bacterieen helpen groeien en voortplanten. 

Volgens het Raw Milk Institute kan ongepasteuriseerde melk een bron van probiotica zijn. Geitenmelk bevat daarnaast ook oligosacchariden, een bekende vorm van prebiotica. Het heeft bovendien zes keer zoveel prebiotica als koemelk. 

Het fermenteren van geitenmelk om bijvoorbeeld kefir en yoghurt te maken kan melk carbohydraten in oligosacchariden veranderen, de goede prebiotica dus. Later meer over gefermenteerde geitenmelk. 

3) Meer calcium

Elk kopje geitenmelk bevat 330 miligram calcium. Dit is flink hoger dan in een kopje koemelk, met 100-275 miligram calcium. Calcium is belangrijk voor het neuromusculair-, endocrien- en cardiovasculair systeem, en eigenlijk voor het gehele mmuunsysteem. 

4) Betere opname van voedingsstoffen

Koper en ijzer zijn essentiele mineralen die we vinden in zowel dierlijk als plantaardig voedsel. Ze zijn belangrijk voor de algehele gezondheid. IJzer helpt het lichaam naar behoren te functioneren en voorziet de spieren en organen van zuurstof. Koper is nodig om ijzer op te nemen en stopt bloedarmoede (bloedarmoede zorgt ervoor dat het lichaam stopt met het opnemen van zuurstof). 

Koemelk kan invloed hebben op de opname van ijzer en koper. Dit gebeurt niet met geitenmelk. Onderzoekers hebben de opname van ijzer en koper bestudeerd bij ratten die geitenmelk te drinken kregen. Ze zagen dat dit gelijk was aan ratten die helemaal geen melk te drinken kregen. Dat kan betekenen dat het risico op malabsorptie (voedingsstoffen worden niet opgenomen) verkleint kan worden.  

Geitenmelk kan ook de vertering van magnesium en fosfor bevorderen. Deze belangrijke mineralen helpen onder andere de botgroei.

Wanneer is geitenmelk echt geen optie?

De beslissing om wel of geen geitenmelk te gaan geven aan jouw hond is natuurlijk aan jou zelf. Maar er zijn zeker omstandigheden waarbij het zeker niet verstandig om te doen:

1) Jouw hond heeft huid- of spijsverteringsklachten

Dit is de eerste reden die ook al eerder genoemd is. Als jouw hond gevoelig is voor deze symptomen dan is het goed om melkproducten in het algemeen te vermijden.

2) Jouw hond heeft kanker

Of geitenmelk nu rauw of gefermenteerd wordt gegeven, het feit blijft dat het eiwitten bevat die ontstekingsbevorderend kunnen zijn. Ontstekingen willen we bij kanker natuurlijk vermijden, dus het is aan te raden om dit achterwege te laten.

3) Jouw hond is te zwaar of heeft pancreasklachten

Het vetgehalte in geitenmelk zou hierdoor te hoog kunnen zijn.

4) Jouw hond reageert overgevoelig op melkproducten

Hoewel geitenmelk voor veel mensen en dieren beter te verteren is, als jouw hond gevoelig is voor melkproducten dan kan ook geitenmelk nog steeds problemen geven. Wil je het toch proberen, begin dan met heel kleine hoeveelheden om het systeem niet te veel te belasten en stop gelijk wanneer er toch symptomen optreden.

Gefermenteerde geitenmelk

Voordat we overgaan op de dosering, is er nog een puntje om even te bespreken: gefermenteerde melkproducten. Fermentatie kan extra voedingswaarde geven. Gefermenteerde melk geeft producten als kefir en yoghurt. Ondanks dat mensen al duizenden jaren gefermenteerde melk en melkproducten gebruiken, zijn we pas sinds kort erachter hoe het ook echt heel waardevol kan zijn om bij moderne ziektes en klachten te ondersteunen. 

Voorbeelden hiervan zijn:

- Artritis

- Prikkelbare Darm Syndroom

- Maagzweren

- Dikke darmontsteking

- Ziekteverwekkers in de darmen

- Hersenafwijkingen

Veel mensen gebruiken gefermenteerd voedsel vanwege de goede eigenschappen als probiotica. Maar dit is niet helemaal correct. Er zitten zeker goede probiotica in gefermenteerd voedsel maar dit zijn hele fragiele ketens die de reis door het spijsverteringssysteem van jouw hond niet of maar in heel kleine aantallen kunnen overleven. Dat betekent dat ze al dood zijn wanneer ze in de darmen aankomen. Ze kunnen daar dus niet koloniseren en het effect bereiken als probiotica. En toch is gefermenteerd voedsel goed voor jouw hond, al is het dan op een andere manier.

Gefermenteerd voedsel bevat heel veel prebiotica. Dit voedt de goede bacterieen in de darmen. Het bevat ook postbiotica, die gecreeerd worden gedurende het fermentatieproces. Postbiotica biedt heel veel voordelen op gezondheidsgebied. Een hele belangrijke postbiotica zijn korte keten vetzuren (SCFA's). Deze stoppen de groei van foute bacterieen, houden de cellen van de darmwand goed bij elkaar om een lekkende darm te voorkomen, geven het immuunsysteem een boost en verminderen ontstekingen.

Het toevoegen van gefermenteerd voedsel aan het menu van jouw hond voorziet in enzymen, sterke antioxidanten, essentiele vetzuren, geconcentreerde vitaminen (waaronder vitamine K2) en mineralen uit dierlijk en plantaardig voedsel.

Gefermenteerd voedsel kan makkelijker te verteren zijn voor honden, doordat ze voorzien in enzymen die helpen om voedsel op te nemen. 

Wanneer gefermenteerd voedsel vermijden?

Wanneer jouw hond een gistinfectie heeft, is het aan te raden gefermenteerd voedsel zoveel mogelijk te vermijden. 

Om het voedsel goed te fermenteren 'eten' de bacterieen de koolhydraten en suikers in het voedsel. De prebiotica die de gisten voeden in het gefermenteerde voedsel zullen dus ook de gisten in de darmen voeden. Je denkt dan dat je je hond voorziet van iets wat als heel gezond bekend staat, maar het kan de huidconditie absoluut doen verslechteren. 

Hoe kunnen we geitenmelk geven aan onze hond?

Zoals je hebt kunnen lezen, heeft geitenmelk zowel voor- als nadelen. Mocht je beslissen om met geitenmelk te beginnen, wees er dan zeker van dat je een goede kwaliteit hebt. De voedingswaarde van geitenmelk hangt af van wat de geiten te eten hebben gekregen en uiteraard ook hun algehele welzijn en gezondheid. Een goede kwaliteit komt van geiten die biologisch zijn gehouden, vrij hebben kunnen grazen, grasgevoerd zijn, zo min mogelijk stress hebben ervaren, vrij zijn geweest van antibiotica en vrij van genetisch gemanipuleerd voedsel. 

Kies voor rauwe geitenmelk. Dit is niet behandeld en rijk aan het enzym lactase. Processen als pasteuriseren en sproeidrogen verlaagt de voedingswaarde en het vernielt de lactase. Veel mensen en dieren die niet voldoende lactase enzymen aanmaken kunnen gepasteuriseerde melk moeilijk verteren, maar rauwe melk wordt vaak prima verdragen. 

Sommige mensen zijn ervan overtuigd dat rauwe melk ziekteverwekkers bevat. Maar zoals met alles: de kwaliteit is als goed als de bron waar het vandaan komt. Als je geitenmelk van betrouwbare bron koopt, dan is het risico vrijwel te verwaarlozen. 

Als je gefermenteerde geitenmelk gebruikt, wees er dan zeker van dat het gemaakt is van rauwe melk. Melkzuurbacterieen gedijen het best op onbehandelde melk. Dus niet beschadigd door verhitting. De probiotica in rauwe geitenmelk wordt minder snel vernield tijdens de reis naar de darmen door zoutzuur en galzuren in de spijsverteringssappen. 

De dosering naar gewicht van jouw hond:

- Minder dan 10 kilo: 55 ml per dag

- 10 - 25 kilo: 110 ml per dag

- 25 - 40 kilo: 220 ml per dag

- Vanaf 40 kilo: 280 - 300 ml per dag

Als het de eerste keer is dat je start met geitenmelk, begin dan langzaam en bouw rustig op naar de dosering die past bij het gewicht van jouw hond. Let goed op eventuele signalen die kunnen duiden op overgevoeligheid. En onthou, geef je het bij de voeding: verminder dan zonodig de voeding vanwege de caloriewaarde van geitenmelk. 

Geitenmelk heeft zeker voordelen en draagt bij aan een goede gezondheid, maar het is qua voedingswaarde geen must. En zoals ik al noemde: in bepaalde gevallen kan het eventuele klachten en symptomen ook verergeren. Bedenk goed waarom je het zou geven en weeg de voor- en nadelen goed af.